ՍՈԴՈՄԱԿԱՆ
Posted on August. 14. 2020
ԳՐԵՑ՝ ՄԻՔԱՅԷԼ ԵՈՒՍՈՒՖԵԱՆ
Մետաղէ թեւերով ամպերուն վրայ խաղաղութիւնը կը փնտռեմ:
Այս համատարած սպիտակէն վար ես ձգած եմ երկիրս արիւնոտ, ուր հրէշներ իրենց պողպատէ գամերը կը գամեն՝
Քաղաքակրթութեան ուղեղին վրայ.
ուր անօթի եղբայրներ ձգած եմ՝ գետնափոր սենեակներու մթութեան մէջ, որոնք մարդկային ատելութեան ցուցահանդէսը դիտելէ ետք, իրենց ձանձրոյթը կ՚որոճան ամէն գիշեր, յոյսին անդամալոյծ մարմինը շոյելով:
- * *
Ամպերու այս ամայութեան վրայ՝ կարօտը ունիմ Լիբանանին, ուր հասակ նետեցի մայրիներու ճիւղերուն հետ, ընկերացայ գեղեցկութեանը՝
լեռներուն,
ջուրերուն,
եւ հովիտներուն.
մտերմացայ Արեւելքին՝
ուր օր մը իմ նախահայրերս իրենց երդիքը շինեցին, ու բնիկներուն հետ խօսեցան օտար լեզուով,
սիրտերու բառեր ըսին իրարու,
եւ տաքցան իրարու հոգի-ներուն ջերմութեամբ:
Ես կարօտը ունիմ Լիբանանի երգին,
բարեւին,
գիւղերու գրկին մէջ պահուած զանգակներու ղօղանջին, եւ լեռներու ծերպերէն վար իջնող կեանքին: - * *
Թաց աչքերով քալեցի պատնէշներու կողքին, ուշադիր կատուի մը պէս, որ չըլլայ թէ շունչովս վրդովէի հանգիստը աւազի մը պարկին կռթնած ոճրագործին,
մշուշի թացին մէջէն դիտեցի քանդուիլը քաղաքի մը,
որուն կառոյցին վրայ քար մըն ալ ես զետեղած էի,
դիտեցի պատեր՝ մոխրագոյն վէրքերով,
լուսամուտներ՝ այլանդակուած շրջանակներով, ջարդուած ապակիներով,
դիտեցի կմախքը՝ հրկիզուած բնակարաններու,
շուկաներու,
պանդոկներու:
Եւ ողբացի քե՛զ իմ անծանօթ ընկերս,
որ ինքնաշարժիդ ղեկին առջեւ քու հացիդ ճամբուն վրայ, միսերդ հրոյ ճարակ դարձան՝ չես գիտեր ո՞ր անկիւնէն քու կառքդ հարուծող հրթիռով:
Ո՛չ ոք համարձակեցաւ փրկել քեզ:
Դիւրավառ հեղուկը վայրկեանի մը մէջ սպառեց ամէն բան.
մնաց կոյտը սեւցած երկաթներու,
որոնք դամբարան կազմեցին մոխիրէ գերեզմանիդ վրայ:
Դուն չլսեցիր ողբը հարազատներուդ,
որովհետեւ հարազատներդ չհամարձակեցան մօտենալ ճամբու եզերքը նետուած աղբակոյտին. որ երբեմնի դո՛ւն էիր,
կեանքով եւ կարօտով ու սիրով շինուած գոյութիւնը անծանօթ ընկերոջ: - * *
Առաւօտը քաղաքին վրայէն ի զո՜ւր կը ջանայ ծուխի վերմակը վերցնել:
Ձայնասփիւռները կը գուժեն մեռելներու թիւը: Յետոյ զինուորական քայլերգներով կը թաղուին զոհերը այս անիմաստ կռիւին: Կմախք-գանկի դրօշակը կը բարձրանայ հորիզոնին վրայ:
ճամբաները լեցուն են մարդոցմով, որոնք կարծես տօնահանդէսի ելած են: Զինեալները կքած են իրենց զէնքերուն եւ փամփուշտներու բեռին տակ, պատանիները փայտէ խաղալիք զէնքերով զիրար կը վախցնեն.
Աւազակներ կը բեռցնեն կառքերը՝
առանց աճապարանքի:
Անոնցմէ մէկը կը սուլէ, միւսը կը ծխէ ծուլօրէն, միւսը կռթնած է պատին ու կ՚երազէ: Վաղը այս հարստութիւնը պիտի շինէ պատերը իր երազէ դղեակին,
ի՜նչ հոգ որ անմեղ Ուրիշը առաւօտեան գտնէ մոխիրը իր հացին:
Աւազակներ իրարու հետ պարկեշտութեան մասին կը խօսին:
Հեռուէն բարձրախօսը սիրոյ աւետարան կը պոռայ:
Մատը կը քաշէ բլթակը եւ յիսուն գամեր կ՚արձակուին երկինքէն:
Վախը կը փշրէ ապակիները մօտակայ բնակարաններուն,
բնակողները աւելի կը սեղմուին միջանցքի պատերուն:
կայ նաեւ մինարէներուն կանչը, որ աշտարակներու վրայէն կը մասնակցի ձորերուն մէջ արձագանգող համերգին:
Դիակներ կը շարժին մայթերուն վրայ՝ աղռթելու համար.
անոնք ի զուր կը փորձեն ծունկի գալ, որովհետեւ անոնք կորսնցուցած են իրենց իրանները եւ արիւնը կպցուցած է լեզուները քիմքերուն:
Երկինքը քանի մը կանթեղ կախած է օդին մէջ.
վառօդի ծուխը խունկ կը բուրէ…: - * *
Վաղը, երբ լռէ աղմուկը
եւ Գարունը տատամսելով մտնէ մեր երկրի պարտէզներէն ներս՝
նշենիներուն եւ նարնջենիներուն բոյր սրսկելու համար,
նշենիի եւ նարնջենիի ճիւղ մը պիտի նետեմ շիրիմիդ վրայ,
անծանօթ բայց հարազատ ընկեր.
քու արիւնդ թափեցաւ պարզապես՝ դաշտագետիններուն վրայ տարածուած լելակները ներկելու.
պարզապէս՝
որպեսզի մայրեր ու քոյրեր սեւ հանդերձներով պտտին մեր քաղաքի ճամբաներուն վրայ,
որպեսզի աւազակներն ու ոճրագործները ա՛լ շղթաներ չկրեն իրենց ոտքերուն,
որպեսզի հարուստներ՝ աւելի՛ հարստանան,
խենթեր՝ աւելի՛ խենթանան,
որպեսզի որբեր՝ աւելի որբանան,
ծերեր՝ ծերանան,
որպեսզի մեր լուսաշէն քաղաքը վերածուի աւերակ գերեզմանատան: - * *
Ո՜ւր կը փախչիմ ողբին ծանրութիւնը հոգիիս վրայ:
Ինչպէ՞ս մոռնալ,
ինչո՞վ փոխարինել կորուստը անհամար հայրենակիցներուս՝ որոնք իրենց քրտինքով եւ կիրքովը բարձրացուցին սիւները այս կառոյցին: - * *
Պողպատէ թեւերը ամպերէն վեր կ՚աղմկեն:
Համայնական երկնակամարին կապոյտն է սահմանը հորիզոնին:
Համայնական տխրութիւն մը կը խռովէ հոգիս,
որովհւտեւ գիտեմ թէ, հիմա,
երկրագունդին արեւոտ մէկ պուրակին մէջ,
Մահը՝ սրած իր մանգաղը,
կը շրջի ամայի փողոցներուն մէջ եւ կը հնձէ արժէքները մեր քաղաքակրթութեան:
ՄԻՔԱՅԷԼ ԵՈՒՍՈՒՖԵԱՆ