ՈՐՔԱ՞Ն
Posted on March. 17. 2021
ԳՐԵՑ՝ Ռուբէն Յովակիմեան
«Իրական քաղաքակիրթ կեցուածքը
համազօր է բարեացակամութեան»:
Ժան-ժակ Ռուսո
Մարդկութիւնը եւ կենդանական աշխարհը, լինելով նոյն ակունքի արարածներ, ըստ մարդաբանների, ունեն միեւնոյն յատկութիւնները եւ պահանջները, մի շարք մեծ կամ փոքր տարբերութիւնով, որոնցից կարեւորը խօսելու եւ արտայայտուելու ունակութիւնն է, որ քաղաքական որոշ գործիչների մօտ նուազ է զարգացած, մանաւանդ երբ նրանք կարծում են ամէն հարցի պատասխանը ունենալ եւ յաճախ են մոռանում, որ ճշմարտութիւնը ասել պարզ է, որպէս մտապատկերը՝ յղացումը (le concept):
Ունենալ ամէն ինչ եւ անմիջապէս՝ ա՛յս է արդի մարդու իմացութեան հիմքը, մանաւանդ քաղաքական դաշտում եւ մամուլում: Յաճախ միակ աղբիւր ունեցող լուրը, ծուլութեան հետեւանքով, առանց ստուգման դառնում է նախընտրելի եւ ներկայացւում որպէս անհերքելի ճշմարտութիւն՝ ինչով էլ բացատրելի են դառնում բազում վրիպումները, որ երբեմն համազօր են տխմարութեան:
Անմեղութեան կանխավարկածը, որ իր բնոյթով, բարձր գիտակցութեան պատուաբեր վարկանիշ է, մեր երկրում ինչ-ինչ սկզբունքով նախընտրելի է յանցաւորութեան վարկածը եւ այն է տպաւորութիւնը, թէ ատելութիւնն ու թանձրամտութիւնը դարձել են բարոյական ապրելակերպ, եւ ոչ ոք անհրաժեշտ չի համարում իր հնչեցրած մեղադրանքը փաստարկել, որին կարելի է աւելացնել օտարների հանդէպ՝ խոնարհ զսպուածութիւնը, իսկ ազգակիցների նկատմամբ՝ անհանդուրժողականութիւնն ու կատաղի ատելութիւնը: Բաւական է մի քանի վայրկեան դիտել ցուցարարների որեւէ ելոյթ, երբ շանթ եւ կրակ են թափում իրար մեղադրելով, իսկ «դաւաճան»ի պիտակը փակցնում ցանկացածի ճակատին:
Տխուր է, ընդհուպ ողբալի, պայքարի այն ձեւը եւ տեսակը, որ ընտրել են ընդդիմադրի անուան տակ 17+ մեր հայրենակիցները, նախ որ գաղափարախօսութեան նշոյլ անգամ առկայ չէ, իսկ միայն գործած բառապաշարը՝ նողկանք է առաջացնում եւ պետականաշինութեան մասին խօսք անգամ չկայ, փոխարէնը հայհոյանքը ներկայ է պարսաւանքի հետ առատութեամբ եւ շատերն են տառապում այդ ախտով: Ո՞ւր պէտք է փնտրենք քաղաքակիրթ ու ողջամիտ բանավէճ՝ փոխադարձ յարգանքի մթնոլորտում: Անկեղծօրէն, յաճախ եմ հարց տալիս՝ 17-ի թշնամին թո՞ւրքն է, թէ՞ Նիկոլը: Յո՞ երթաս:
Որքա՞ն պիտի շարունակուի այս քարոզածուղակը, որ ոչ մէկը ա՛յդ հայասպան արարքի կարիքը չունի, երբ օրեր առաջ մեր ոխերիմ հարեւանը յայտարարեց, թէ ապրիլ-մայիս ամիսներին նոր մեծ զինավարժութիւն պիտի անեն մեր սահմանին՝ աղուան զօրքերի հետ համատեղ: Յիշեցնեմ, որ թուրք-ազերի ոհմակը նոյնը արեց յուլիսին՝ Նախիջեւանում, իսկ յունուարին՝ Կարսում:
Պարզամիտ պիտի լինել այն վերագրել հաճելի զբաղմունքի: Ահազանգ է այդ եւ մեր աթոռակռուի ասպետները աչքաթող են արել այն անժխտելի փաստը, որ սիրիական վարձկանները դեռ մնում են գրաւեալ տարածքում, իսկ զինադադարի ժամկէտը նուազում է ամէն օր:
Աւելորդ չեմ համարում նշել, որ կեանքի կենաց խնդիր է մէկ օր առաջ արթնանալ եւ առաջիկայ աննախադէպ մարտահրաւէրի անհրաժեշտ ծրագրեր մշակել գալիք մեծ ու փոքր արհաւիրքին դիմակայելու: Միայն տխմարներն են կարծում, թէ Ալիեւի ախորժակը յագեցած է եւ նա եղած վիճակով բաւարարուած: Ոչ եւ ոչ: Զինադադարը երերուն է եւ միայն հինգ տարի ժամկէտով եւ արդեօք այդ բաւարար է, որ կարողանանք ձերբազատուել ոճրադաւ եւ եղբայրասպան նախապաշարումներից, կարողանանք ի մի բերել մեր սահմանափակ հնարաւորութիւնները՝ ոտքի տակ չմնալու համար:
Չեմ կարծում, թէ 17+-ը տխմարների համոյթ է՝ աթոռի տիրանալու միակ նպատակով: Ենթադրաբար տարբեր ու զանազան այլ ձգտումներ եւս կան, բայց անհերքելի է, որ ներկայ պայմաններում այն հեռակառավարում է երկրորդ նախագահը՝ իշխանութեան վերա-դառնալու մոլուցքով եւ ո՞ւմ համար է գաղտնիք, որ դա է դատավարու-թիւնները կասեցնելու լաւագոյն ուղին գործած սխալների եւ ոճիրների դիմաց, իսկ նրա առատաձեռնութեանը սպասող որոշ նախկին հլու հպատակներ միա-ձայն համաձայնուել են խամաճիկ ընդդիմադրի դերը ստանձնել: Հաս-կանալի է սա եւս, քանզի խմբովին մերժուածների ելքը բազմաթիւ չէ, միայն թէ քաղաքական բարոյակա-նութիւնն է, որ ոտքի տակ է մնում խորունկ հետք թողնելով ապագայի համար:
Նման հանգամանքներում աւելի ցաւալի՝ իմա ողբալի է, որ մի շարք բարձրաստիճան գործող ղեկավարներ առանց վարանելու միացան ցուցա-րարների հրաժարականի կոչին, աւելի կրակը թէժացնելով, փոխանակ ամէն ջանք ի գործ դնելու՝ կրքերը հան-գստացնելու եւ քաղաքական անդորրի միջավայր ստեղծելով՝ անհրաժեշտ լուծումներ գտնել քաոսային վիճակից պատուաւոր եւ շահաւէտ ելնել:
Անուններ տալը աւելորդ եմ համա-րում, քանի որ զգայուն ընթերցողը ար-դէն նկատած պիտի լինի վերջին ամիսներին կատարուող՝ տեղին թէ՛ ան-տեղի անցքերին հոգեւոր, պաշտօնա-կան, գիտական, մշակոյթի եւ բազում այլ բնագաւառներում:
Մէկ բան ստոյգ է, որ տիրող վիճակը երկար շարունակել չի կարելի եւ արմատական փոփոխութիւն անհրա-ժեշտ է, բայց պայմանով, որ այն լինի պետականակերտ, երկիրը ոտքի կանգ-նեցնելու ստոյգ ծրագրով՝ ընդունելի բոլորի համար, մասնակցութեամբ նաեւ սփիւռքից հրաւիրուած մասնագէտների, քանզի արտագաղթը պարբերաբար մեր ունակ սերունդներին ցաք ու ցրիւ է արել աշխարհով մէկ եւ ժամանակն է, որ նրանք եւս մասնակից դառնան օրրանի վերականգնման կարեւոր առաքելու-թեանը՝ ընդհուպ տուն վերադառնալ:
Այսու անընդունելի է ռոբ-սերժեան համակարգի որեւէ վերադարձ, որեւէ պայմանով, իսկ հրաժարականը պիտի լինի վարչապետի հայեցողութեամբ: Չեմ կարող թուարկել անկախութեան բերած բարիքները, բայց բաւ է մեր ժողովրդի քաշած տառապանքը մի արկածախնդիր ղեկավարից միւսը եւ նա վաղուց է հանդարտ ապրելու իրաւունք ձեռք բերել:
15-3-21
Ռուբէն Յովակիմեան
Սեն Ռաֆայել